Antoon Markus (1870 – 1955)

zwerver, bohémien en kunstenaar

auteur: Dick van Veelen
uitgever: Stichting Museum Veluwezoom Doorwerth, 2003

“Hij is als zwerver in den nacht, en doler door het eenzaam oord…
Hoe bestaat hij er? Hij schildert er veel uit zijn herinnering, wat hem in ziel van zijne reizen bleef. Des avonds in het mat-gouden licht van een olielamp, leest hij er Thomas à Kempis, bemijmert er nieuwe schetsen.
Dan kruipt hij in een kast, tot bedsteê ingericht, , […] haha, een gore rood-wit-blauwe vlag, een oranje vaan vlekt, en poogt te slapen.
Hij slaapt er alleen, en schreit er ook vaak zijn verdriet uit om dat alleene’.
En: ‘Dan schuift hij des middags aan tafel van een naburigen boer zijn stoel bij om met hen het maal te verorberen. Dan haalt hij den volgenden ochtend uit de kolk bij zijn woon de puts water voor zijn thee, die hij in een morsig kanneke zet. Dan snijdt hij een schamele korst brood, verkauwt, al drentelend over het rommelige atelier, zijn ontbijt…..”
(Leo Lauer, Van een Wilden Dromer, in: Het Leven, 23 maart 1915).

Markus is niet alleen de eenzame schilder van hierboven. Geboren in Arnhem krijgt hij zijn eerste tekenlessen van zijn vader. Volgt lessen op ‘Kunstoefening’, en in Amsterdam bij August Allebe en volgt kunstgeschiedenis bij Aberdinck Thijm. Maakt studiereizen, en meerdere wandeltekentochten. Af en aan woont hij in of bij Arnhem, Elden, Oosterbeek. Hij is lid van de Arnhemse kunstenaarsvereniging ‘Artibus Sacrum’. Al werkt hij alleen, hij heeft goed contact met schilders als Jan Toorop, Xeno Munninckhoff en anderen. Hij huwt op 45-jarige leeftijd, krijgt kinderen en gaat wel weer op pad als hem dat te druk is. Met het klimmen der jaren is hij een gerespecteerd mens die mooi kan verhalen, een geziene figuur in de kunstenaarswereld.

In zijn landschappen is de horizon vaak laag geplaatst, en is er een zekere afstand tot wat er te zien is, alles roerloos verstild, vaak met water. Donkere kleuren, soms bruinig, vooral donkere groenen, ook wel zacht oker, de lucht soms dreigend. Veel tekeningen, vooral tijdens voettochten, maakt hij om herinneringen vast te leggen. Ook daarbij zoekt hij een balans tussen horizontale en verticale elementen.

ISBN 90-803-264-4-5
NUR 641, kunstgeschiedenis
Gebonden met harde kaft, 72 pagina’s, illustraties in z/w en kleur
Monografie van Antoon Markus uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling in 2003 in het Museum Veluwezoom te Doorwerth.

Dit boek is te bestellen via Museum Veluwezoom