Oosterbeek
De naam Oosterbeek zou zijn afgeleid van Ostbac, de beek die door het Zweiersdal stroomde. In de 10e eeuw werd bij Oosterbeek een kerkje gebouwd. Delen daarvan maken nog deel uit van de huidige Oude Kerk op die plaats. Het is daarmee een van de oudste nog bestaande kerkgebouwen in Nederland. In de 14e eeuw werd het kerkje uitgebreid met een toren, en werd in de buurt een klooster gebouwd.In de Franse tijd ontstond de gemeente Oosterbeek, waaraan op 1 januari 1812 Doorwerth werd toegevoegd. De gemeente Oosterbeek werd op 1 januari 1818 gesplitst in twee nieuwe gemeenten: Renkum en Doorwerth. In 1923 werd de gemeente Doorwerth opgeheven en samengevoegd met de gemeente Renkum.
Het Hollandse Barbizon
Oosterbeek was gedurende de 19e eeuw geliefd bij kunstschilders en ontwikkelde zich tot een schildersdorp. Willem Maris ontwikkelde hier zijn landschap schilderen, en maakte er in 1855 kennis met Anton Mauve. De kunstschilder Hendrik Willem Mesdag bracht hier de zomer van 1866 door, en werkte er samen met Johannes Warnardus Bilders. Tussen 1860 en 1870 werd Oosterbeek wel het Hollandse Barbizon genoemd. Ook Jan Toorop heeft hier geschilderd. Toorop vervaardigde de kruiswegstaties in de kerk van St. Bernulphus aan de Utrechtseweg. Verder werkten er onder andere: Jacob Maris, Mattijs Maris, later werkte er ook Antoon Markus (1870-1955). Schrijver Jacob van Lennep overleed in 1868 te Oosterbeek en ligt er ook begraven. In de tweede helft van de negentiende eeuw groeit Oosterbeek, vanwege het bosrijke gebied van zuidelijke Veluwezoom, uit tot villadorp. De grote toestroom van welgestelden in die tijd heeft de sociale gelaagdheid van de bevolking aanzienlijk veranderd.
Dorpsfilm van Oosterbeek op internet
Sinds enige tijd is de dorpsfilm van Oosterbeek uit 1952 te zien op onze website. De maker van de film is Johannes Willem Lambertus Adolfs (1917-1977) uit Enschede. Verschillende kenmerkende en markante locaties in het dorp ziet de kijker voorbij komen, zoals de openbare lagere Wilhelminaschool aan de Pietersbergseweg, de bouw van de Goede Herderkerk, de Paasbergschool, boekhandel Romijn, de bleekpoederfabriek van Wennex, de Coöperatie, Rijwielhandel J. van Kerkhof, de winkel van de weduwe H. v.d. Kraats. De Stichting voor Heemkunde in de gemeente Renkum beheert de film van Oosterbeek sinds 2002. Het Gelders Archief werkt vruchtbaar samen met de Stichting Heemkunde, waardoor de film te zien is op internet.
Bekijk de dorpsfilm van Oosterbeek (in twee delen).
Meningen van bekende schrijvers over Oosterbeek
“Ik bevind me in Oosterbeek, waar ik het liefst ben,
Koningin der Poëzie, mijn dorpje, mijn heerlijkheid.
Wie heeft er meer herinneringen dan ik?”
J. Kneppelhout (Klikspaan)
Aan Mr. J. van Lennep:
“Is een Schoon Oord
Thans uw woonoord?
Lieflijker kan het niet.”
J. ter Gauw.
Antwoord van Van Lennep:
“Amice!
Gij maakt dees streek met uitgelezen verzen,
Verduiveld mooi:
Maar niets op aard mag duurzaam schoon verwerven:
Het gras wordt hooi.
Ach! beste vriend, waar ik mijn schreden wende,
’t Zij op of neêr.
Het Oosterbeek, dat ik te voren kende,
Bestaat niet meer.”
J. van Lennep.
“ ‘k Geniet erkentlijk, Hemels oord!
Al ’t schone dat u toebehoort,
En zet mij in uw lommer neder:
Roept de Arbeid mij naar vruchtbrer streek
Ras keer ik, bosrijk Oosterbeek!
Tot uwe stille dreven weder.”
C.P.E. Robidé van der Aa.
“O gij gezegende Hemelsche Berg!
Eden van mijn teere Jeugd,
Waar mijn hartje heeft geslagen,
Van zo’n onvergalde vreugd.”
P.A. de Genestet.
Vanuit de trein:
“Wazige heuvels.
De vlakte naar Heelsum toe met de beboschte heuvels rechts.
Vallei tusschen Wolfheze en Oosterbeek.
Wazige Rijn.”
Nescio.
“Een plaats waar nette oude mensen wonen.”
H. Mulisch.
bron: Een plaats waar nette oude mensen wonen, door R. Chamuleau.
Terug naar…tentoonstellingen die geweest zijn.